Nasza skóra pozostaje tak długo młoda, świeża i jędrna, dopóki jest odpowiednio chroniona, nawilżana i natłuszczana. Eliksirem młodości jest dla niej specjalna wydzielina łojowa produkowana przez maleńkie zbiorniczki znajdujące się głęboko w skórze, tzw. gruczoły łojowe. Substancja ta zapewnia powłoce skórnej utrzymanie odpowiedniej elastyczności, zapobiega nadmiernemu odparowywaniu wody, a także utrzymuje jej gładkość i jędrność. Gruczoły łojowe łączą się z powierzchnią skóry specjalnymi kanałami za pomocą, których transportują łój na zewnątrz. Jeżeli substancja natłuszczająca produkowana jest w ilościach odpowiadających wymaganiom skóry, wówczas nasza cera staje się gładka, napięta o naturalnym i zdrowym kolorze. Gdy jednak gruczoły pracują zbyt nadgorliwe, wówczas nadmierna ilość łoju zalewa naszą skórę oleista warstwą, czyniąc ją świecącą, tłustą o nieświeżym wyglądzie. Również zbyt mała ilość produkowanej substancji łojowej może odbijać się niekorzystnie na wyglądzie skóry, powodując jej przesuszenie i przyspieszone starzenie.
Gdy zaczynamy dojrzewać?
Praca gruczołów łojowych podlega na ścisłej kontroli układu hormonalnego, który jak wiadomo silnie uaktywnia się z początkiem dojrzewania. Kiedy następuje gwałtowne przestrojenie hormonalne, gruczoły produkujące łój są dosłownie rozsadzane nadmiarem tłustej substancji, która wydostając się na zewnątrz zaczyna pokrywać skórę oleistą powłoką, uprzykrzając dotkliwie życie wielu nastolatkom. Pomimo że proces inicjacji trądziku jest ściśle powiązany ze zmianami w układzie wydzielania wewnętrznego, to jednak nie można powiedzieć, że uciążliwe zmiany skórne są schorzeniem hormonalnym. Bardzo często u osób dotkniętych trądzikiem nie stwierdza się żadnych zaburzeń w gospodarce hormonalnej, a niepokojące odczyny zapalne są jedynie wynikiem pewnej nadwrażliwości skóry na działanie męskich hormonów – androgenów.
Problemy z transportem
Silnie pobudzone gruczoły łojowe wytwarzają tak ogromną ilość tłustej emulsji, że przewody odprowadzające nie nadążają z jej transportem na powierzchnie skóry. W efekcie, łój zaczyna wypychać gruczoły oraz zalegać w cienkich kanalikach wyprowadzających. Silnie zagęszczona substancja oleista sprzyja rozwojowi bakterii, które powodują silny stan zapalny. Na ścianach wąziutkich kanalików wyprowadzających zaczynają się tworzyć drobne skaleczenia i ranki, które organizm próbuje naprawiać czopując je specjalnymi płytkami rogowymi. Z biegiem czasu pojawia się coraz więcej takich „opatrunków”, które z jednej strony leczą, ale z drugiej systematycznie zawężają światło przepływu łoju prowadząc w efekcie do całkowitego zatkania przewodów odprowadzających. Rogowe zapory zbudowane są z keratyny, która w zetknięciu z powietrzem utlenia się, przyjmując czarny kolor. Na skórze powstają wówczas widoczne gołym okiem charakterystyczne ciemne punkciki, które potocznie nazywamy wągrami. Zaczopowane ujścia przewodów gruczołów łojowych są znakomitym miejscem dla rozwoju rozmaitych drobnoustrojów, które mieszając się z martwymi komórkami naskórka wywołują silny odczyn zapalny. Wraz z narastającym niedotlenieniem, nadmiernie rozmnożone i stłoczone bakterie próbują brutalnie przebić się przez skórę. Najpierw powstaje czerwone, dość bolesne uwypuklenie, które następnie zamieniane jest w czynny „wulkan” tryskający żółtawą wydzieliną ropy.
Jak radzić sobie z trądzikiem?
Każde, nawet najmniejsze objawy skórne nie powinny być lekceważone. Zaniedbywany i niewłaściwie leczony trądzik może poważnie uprzykrzać życie, rodzić dodatkowe kompleksy i w przyszłości pozostawiać po sobie trwałe, szpecące blizny. Im szybciej zostaną podjęte odpowiednie kroki pielęgnacyjno-lecznicze, tym skóra będzie łatwiej zmagać się z uciążliwymi zmianami chorobowymi. Nigdy nie należy podejmować prób leczenia trądziku „na własną rękę”, gdyż najczęściej są to działania nie tylko nieskuteczne, ale także mogące powodować wiele niepotrzebnych komplikacji. W momencie systematycznego pojawiania się uciążliwych wyprysków skórnych, swój los powinniśmy powierzyć doświadczonemu dermatologowi, który odpowiednio ukierunkuje naszą terapię. Obecnie medycyna dysponuje rozmaitymi środkami i metodami, pozwalającymi likwidować i łagodzić zarówno przyczyny, jak i objawy choroby.
Istotna pielęgnacja twarzy
Podstawowym i najważniejszym zabiegiem pozwalającym utrzymać skórę w czystości jest mycie twarzy. Do oczyszczania cery nie należy używać zwykłych mydeł, ale specjalnych preparatów myjących. Skóra ze skłonnościami do wyprysków jest niezwykle wrażliwa i podatna na podrażnienia. Zwykłe środki myjące zawierają w swoim składzie substancje zapachowe i nie zawsze charakteryzują się odpowiednim pH, w konsekwencji czego mogą nasilać objawy chorobowe. Najlepiej w tym celu używać specjalnych żeli do cery trądzikowej lub w przypadku skóry nad wyraz wrażliwej, preparatów myjących w postaci emulsji. Środki te charakteryzują się nie tylko odpowiednim odczynem pH (miedzy 5,5 a 6,5), ale także zawierają substancje czynne o działaniu złuszczającym i dezynfekującym. Dzięki specjalnym właściwościom preparaty te bardzo gruntownie oczyszczają skórę twarzy i jednocześnie działają łagodząco.
Nadgorliwość niewskazana
W trosce o wygląd naszej skóry, nie powinniśmy jednak stosować zbyt częstych zabiegów myjących, gdyż zbytnia nadgorliwość w tej kwestii może przynieść skutki odwrotne. Kilkukrotne zmywanie twarzy w ciągu dnia może wywołać odruchy obronne skóry oraz spowodować nadmierną aktywność gruczołów łojowych. Dlatego twarz powinniśmy myć nie częściej niż 2-3 razy dziennie (nie licząc oczywiście zmywania twarzy po zakończonym wysiłku fizycznym), natomiast wszelkie nadwyżki substancji łojowej należy usuwać w ciągu dnia za pomocą specjalnych bibułek matujących, które można nabyć praktycznie we wszystkich sklepach drogeryjnych. Po zabiegu myjącym, można jeszcze gruntowniej oczyścić cerę, przecierając skórę twarzy bawełnianym wacikiem nasączonym specjalnym tonikiem do cery trądzikowej. Płyn tonizujący nie powinien zawierać w swoim składzie alkoholu, gdyż roztwory spirytusowe są niezwykle agresywne dla skóry trądzikowej powodując jej nadmierne podrażnienie i przesuszenie.
Stosowanie kosmetyków
Do niedawna osobom ze skłonnościami do występowania trądziku odradzano używania wszelkich kremów czy kosmetyków maskujących skórne wypryski. Obecnie wiadomo, że cera nawet silnie łojotokowa wymaga właściwego odżywiania, dlatego stosowanie odpowiednich preparatów kosmetycznych również i w tych przypadkach wydaje się wskazane. Musimy pamiętać, że skóra łojotokowa wymaga stosowania ściśle określonych preparatów. Używanie np. zbyt tłustych kremów może dodatkowo zatykać pory i utrudniać odprowadzanie gromadzącego się łoju. Cera ze skłonnościami do trądziku nie wymaga natłuszczania, lecz odpowiedniego nawilżania, szczególnie, gdy po umyciu twarzy, pojawia się uczucie silnego ściągania skóry. Obecnie rynek kosmetyczny oferuje bardzo szeroka gamę kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji cery trądzikowej.
Dieta w leczeniu trądziku
Ma jedynie charakter pomocniczy, a wpływ określonych pokarmów na powstawanie niekorzystnych zmian skórnych wciąż pozostaje dyskusyjny. Generalnie jednak zaleca się ograniczanie zbyt dużej ilości tłuszczu i cukru oraz ostrych przypraw. Szczególnie niekorzystny wydaje się nadmiar soli. Organizm pozbywając się jej przez skórę może stymulować nadmierną aktywność gruczołów łojowych i tym samym nasilać uciążliwe objawy trądziku. Z przypraw niewskazane są pieprz, papryka ostra, a także ostre sosy i ketchupy. Z diety warto wyłączyć tłuszcze utwardzone, które dominują w takich produktach jak frytki, chipsy, czy kruche ciastka. W niektórych przypadkach objawy mogą nasilać słodycze będące mieszanką tłuszczu i cukru, w szczególności ciasta z kremem oraz wyroby czekoladowe i chałwa. Należy unikać potraw smażonych, szczególnie we wszelkiego rodzaju barach i restauracjach, gdzie tłuszcz jest poddawany wielokrotnej obróbce termicznej. Istnieją doniesienia, że objawy trądziku mogą nasilać różnego rodzaju produkty wysokoprzetworzone, zawierające dużą ilość barwników i konserwantów. Przeciwwskazane są tzw. „zalewajki” czyli zupki w proszku, kisiele, budynie oraz inne wynalazki przemysłu spożywczego. Osoby dotknięte problemem trądziku powinny także zdecydowanie unikać picia alkoholu oraz palenia tytoniu. Szczególnie dym z papierosa (zarówno aktywne jak i bierne palnie) powoduje przenikanie wielu substancji toksycznych w głąb skóry, pogarsza jej ukrwienie, wydalanie szkodliwych związków oraz utrudnia właściwe oddychanie skóry.
Prawda i mity o trądziku
Trądzik jest typową chorobą skóry, której objawy mogą nasilać się pod wpływem różnorodnych czynników. Chociaż na przestrzeni dziesięcioleci wytypowano ich bardzo wiele, to jednak przypuszczalna szkodliwość większości z nich nie uzyskała potwierdzenia w badaniach naukowych.Poniżej przedstawiono niektóre prawdziwe oraz fałszywe poglądy na temat przyczyn i przebiegu trądziku:
- Trądzikiem można się zakazić od innej osoby – FAŁSZ – bakterie jakie biorą udział w powstawaniu trądziku obecne są na skórze każdego człowieka. Tylko w pewnych sytuacjach mogą się one stać groźne, ale tylko w stosunku do gospodarza.
- Trądzik może wynikać z brudu – FAŁSZ – prawidłowe bądź nieprawidłowe mycie skóry nie ma nic wspólnego z powstawaniem trądziku. Jedynie źle przeprowadzane zabiegi myjące mogą nasilać już powstałe zmiany trądzikowe. Poglądy takie mogą niesłusznie krzywdzić większość osób
- Stres pogarsza trądzik – PRAWDA – nadmierna aktywność współczulnego układu nerwowego może zaostrzać objawy choroby
- Trądzik może mieć podłoże genetyczne – PRAWDA – predyspozycje do rozwoju tej choroby mogą być przekazywane w genach
- Opalanie oraz korzystanie z solarium pomaga leczyć trądzik – PRAWDA – Promienie UV wpływają korzystnie na zmiany trądzikowe. Należy jednak pamiętać, że podczas stosowania niektórych leków bądź maści, korzystanie z kąpieli słonecznych może doprowadzić do poparzeń skóry. Dlatego zanim zdecydujemy się na opalanie skonsultujmy to z lekarzem prowadzącym.
- Zbyt częste uprawianie seksu i masturbacja pogarszają przebieg trądziku – FAŁSZ – trądzik nie ma nic wspólnego z aktywnością seksualną
- Alkohol nasila trądzik – PRAWDA – u większości osób alkohol powoduje zaostrzenie objawów chorobowych
- Trądzik mija z wiekiem – PRAWDA – u 70% pacjentów, trądzik po kilku latach mija samoistnie, ale przebieg tej choroby można znacznie skrócić odpowiednim leczeniem
- Wyciskanie wykwitów skórnych grozi rozprzestrzenianiem się trądziku – PRAWDA – wyciskanie krostek, grudek czy ropnych wykwitów może powodować rozsiewanie bakterii po całej twarzy. Jednocześnie zabiegi takie mogą prowadzić do powstawania trwałych blizn.
