Nabywca towaru, pod warunkiem, że jest osobą fizyczną i towar nie został przez niego zakupiony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, korzysta z szerokiej ochrony określonej ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz w zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 27 lipca 2002 r. Ochrona ta nazywa się odpowiedzialnością SPRZEDAWCY za niezgodność towaru z umową. Celowo podkreśliłem słowo „sprzedawcy”, żeby uświadomić Wam, że za sprzedawany towar odpowiada nie tylko jego producent czy dystrybutor. Niestety, wielu sprzedawców wydaje się o tym nie pamiętać. Ważne jest także, że odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową jest całkowicie niezależna od gwarancji udzielanej najczęściej przez producenta. O szczegółach uprawnień gwarancyjnych za chwilę, na razie skupmy się jednak na odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność towaru z umową.
Odpowiada sprzedawca
O tym już było, ale podkreślę to jeszcze raz. W pierwszym rzędzie odpowiedzialność wobec kupującego ponosi sprzedawca i do niego powinniście udać się, gdy stwierdzicie, że z zakupionym sprzętem jest coś nie tak. Większość ze sprzedawców zdaje sobie z tego sprawę, niektórzy jednak, mniej lub bardziej świadomie tłumaczą się, że odpowiedzialność ponosi tylko producent lub jego przedstawiciel w Polsce, zwłaszcza gdy przedstawiciel udziela gwarancji na towar. Bzdura, gwarancja producenta nie wyklucza odpowiedzialności sprzedawcy.
Zakres odpowiedzialności sprzedawcy
Sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar w chwili wydania go kupującemu jest niezgodny z umową. Brak zgodności z umową oznacza, że nabyty towar nie nadaje się do celu, jaki określił kupujący przy zawarciu umowy (o ile sprzedawca nie zgłosił zastrzeżeń do takiego przeznaczenia towaru), a także gdy towar nie nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany lub gdy jego właściwości nie odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju. Tłumacząc ustawowy zwrot na bardziej zrozumiały język, oznacza to, że nabyty sprzęt wykazuje usterki dyskwalifikujące go ze zwykłego użycia lub nie posiada cech typowych dla takiego sprzętu. Przykładem może być amortyzator powietrzny, który szybko traci ciśnienie. Sprzęt taki nie nadaje się do celu, do jakiego jest normalnie używany (zamontowanie i używanie w rowerze) i nie posiada typowej właściwości amortyzatora powietrznego, tzn. zdolności do utrzymywania odpowiedniego ciśnienia przez dłuższy czas. Jednakże ten sam amortyzator, który oznaczony jest przez producenta jako model turystyczny, a który pęknie po skoku z dwumetrowej hopki, nie może być powodem roszczeń w stosunku do sprzedawcy. Dlaczego? Dlatego, że skoki takie nie są zwykłym sposobem używania tego rodzaju amortyzatorów. Brak zgodności z umową oznacza także, że towar nie odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie (np. w reklamach, katalogach, oznakowaniu towaru) zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela, a dotyczących właściwości towaru.
Co ważne, także i w tym przypadku odpowiada sprzedawca, nawet jeśli zapewnienia dotyczące właściwości towaru składane były przez producenta lub dystrybutora. Zapewnienia te mogą dotyczyć np. przydatności sprzętu do określonej dyscypliny sportu, masy roweru lub zakupionego komponentu, skoku amortyzatora, rodzaju łożysk itd. Sprzedawca może uchylić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że zapewnień tych nie znał lub nie mógł się z nimi zapoznać albo, że zostały one sprostowane przed zawarciem umowy. Sprostowanie takie może być zawarte np. w instrukcji obsługi towaru lub wprost podane przez sprzedawcę, informującego, że amortyzator ma mniej skoku niż deklaruje producent. Przykładem bardzo dobrego określenia właściwości sprzętu jest instrukcja obsługi amortyzatorów Marzocchi. Producent określa w niej nie tylko skok i dostępne w poszczególnych modelach regulacje, ale także, które modele nadają się do turystyki, które do wyczynowego XC, a które do skakania lub FR. Trzymając się tego przykładu, sprzedawca nie będzie odpowiadał za uszkodzenia powstałe w wyniku skakania w amortyzatorze XC.
Za niezgodność towaru z umową uważa się także nieprawidłowość w jego montażu lub uruchomieniu, jeżeli czynności tych dokonał w ramach umowy sprzedaży sprzedawca lub osoba działająca na zlecenie sprzedawcy. Mało tego, jeżeli montażu dokonał nabywca ściśle trzymający się instrukcji otrzymanej przy kupnie i mimo tego nabyty towar nie działa w odpowiedni sposób, odpowiedzialność za to także ponosi nasz biedny sprzedawca. Ufff… Ku pociesze wszystkich sprzedawców - nie odpowiadają oni za niezgodność towaru z umową, jeżeli kupujący o tej niezgodności wiedział lub oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. Inaczej mówiąc, jeżeli np. nasz amortyzator jest przeceniony ze względu na zepsutą blokadę skoku, nabywca nie może mieć z tego powodu roszczeń do sprzedawcy. Jeżeli jednak w tym samym amorze nie działa regulator naprężenia wstępnego, a kupujący o tym nie wiedział i nie było to powodem obniżenia ceny, wówczas sprzedawca ponosi odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową. Dodam także, nie wywołuje skutków prawnych i nie wyklucza odpowiedzialności sprzedawcy oświadczenie kupującego, że wie o wszystkich wadach produktu. By takie oświadczenie miało skutki prawne, wady te muszą być wymienione!
Czego może żądać pechowy nabywca?
W przypadku, gdy nabyty towar jest niezgodny z umową, kupujący może żądać od sprzedawcy doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową poprzez nieodpłatną naprawę albo wymianę towaru na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. W takim przypadku kupujący ma prawo do odstąpienia od umowy, tzn. może zwrócić towar niezgodny z umową i żądać zwrotu zapłaconej ceny. Kupujący może także żądać stosownego obniżenia zapłaconej ceny zachowując towar w swoim posiadaniu. Także, gdy sprzedawca nie jest w stanie dokonać naprawy lub wymiany w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana naraziłaby kupującego na znaczne niedogodności, kupujący może żądać obniżenia ceny lub zwrócić towar i odzyskać zapłacone pieniądze. Niestety, od umowy nie można odstąpić, gdy niezgodność jest nieistotna. Ustawa nie określa także, co oznacza „odpowiedni czas” naprawy. Przepisy mówią tylko, że przy ocenie tego czasu uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia.
Terminy
Sprzedawca odpowiada za zgodność towaru z umową przez dwa lata, licząc od wydania towaru kupującemu. Jeżeli niezgodność towaru z umową ujawni się w ciągu sześciu miesięcy od daty zakupu, przyjmuje się, że istniała ona w chwili zakupu. Jeżeli ujawni się ona później, kupujący winien wykazać, że niezgodność istniała w chwili nabycia towaru. Przypominam jednak, że odpowiedzialność za niezgodność z umową nie dotyczy np. naturalnego zużycia towaru, gdyż o tej cesze nabywca winien być poinformowany lub, oceniając rozsądnie, powinien wiedzieć. Dlatego też nie można zarzucać niezgodności z umową w przypadku choćby zużytych w trakcie normalnej eksploatacji elementów napędu, klocków hamulcowych, opon.
Kupujący zobowiązany jest do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru z umową w terminie dwóch miesięcy od jej ujawnienia. Podkreślam, że nie jest tu konieczne dostarczenie w tym terminie towaru do sprzedawcy, wystarczy poinformowanie go o tym. Gorąco polecam zgłaszanie wszelkich roszczeń do sprzedawców na piśmie, w przypadku przesyłania ich pocztą - za potwierdzeniem odbioru. W razie ewentualnego sporu nie będziecie mieli problemów z ustaleniem terminów. Sprzedawca, który w terminie 14 dni nie ustosunkuje się do żądania wymiany lub naprawy towaru, uznaje tym samym, że żądanie jest uzasadnione i zobowiązany jest do jego spełnienia. To kolejny powód, dla którego warto mieć potwierdzenie daty, z którą sprzedawca otrzymał nasze żądanie.
Co jeszcze, czyli praktyczne porady
Zgłaszając niezgodność towaru z umową, należy koniecznie podać szczegółowy opis niezgodności. Do pisma (kolejny raz polecam robić to pisemnie! koniecznie trzeba dołączyć kserokopię dowodu zakupu u danego sprzedawcy. Koniecznie należy uzyskać potwierdzenie otrzymania przez sprzedawcę „reklamacji” (np. poprzez podpis, pieczątkę i datę z adnotacją „otrzymałem”). Przekazując do naprawy sprzęt należy oddać go w całości, chyba że uzgodnimy ze sprzedawcą inaczej.
Spór
Jeżeli sprzedawca nie uzna naszej reklamacji (winien to zrobić na piśmie), a jesteśmy przekonani co do jej zasadności, wówczas proponuję zwrócić się do właściwego miejscowo Rzecznika Praw Konsumenta (powinni być w każdym urzędzie powiatowym), Federacji Konsumentów lub do prawnika, który za niewielką opłatą powinien zająć się naszą sprawą i przede wszystkim oceni szanse powodzenia. W ostateczności może nas czekać sprawa w sądzie, ale tak naprawdę rzadko do nich dochodzi, sprzedawcy wolą wcześniej dojść do porozumienia z klientem niż ryzykować przegranie sprawy, z którym zawsze wiążą się dodatkowe koszty.
Gwaracja, czyli zupełnie inna bajka
Gwarancji kupującemu może udzielić sprzedawca, producent lub dystrybutor towaru. Gwarancję można określić jako dobrowolne, jednostronne zobowiązanie gwaranta do podjęcia określonych działań (naprawy, wymiany sprzętu na wolny od wad) w przypadku, gdy w terminie określonym w gwarancji w zakupionym towarze ujawnią się wady. Udzielenie gwarancji musi być potwierdzone wydaniem kupującemu dokumentu gwarancyjnego, w którym określone zostaną prawa i obowiązki obu stron. W szczególności gwarant może uzależnić obowiązywanie gwarancji od np. dokonywania okresowych przeglądów, zakazu dokonywania modyfikacji w gwarantowanym towarze itp. Tutaj akurat jesteście zdani na pomysłowość gwaranta, jednakże w zamian możecie uzyskać znacznie dłuższy okres ochrony gwarancyjnej (np. 5 lat lub dożywotni) niż w przypadku odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność towaru z umową. Podkreślam jeszcze raz, że samo udzielenie gwarancji w żaden sposób nie wyklucza ani nie ogranicza odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność towaru z umową. Do kupującego należy wybór. To czy zdecyduje się on dochodzić swoich uprawnień od sprzedawcy (odpowiedzialność za niezgodność z umową) czy od gwaranta (np. dystrybutora - na zasadach określonych w dokumencie gwarancyjnym) jest sprawą indywidualnego wyboru.
